TRUNG TÂM LƯU TRỮ LỊCH SỬ TỈNH SƠN LA - CHẶNG ĐƯỜNG HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN

Trong dòng chảy lịch sử phát triển tỉnh Sơn La, công tác lưu trữ luôn giữ vai trò quan trọng trong việc bảo tồn ký ức, lưu giữ bằng chứng lịch sử và phục vụ hiệu quả cho công tác quản lý nhà nước cũng như nghiên cứu khoa học. Trung tâm Lưu trữ lịch sử đã trở thành “ngôi nhà ký ức”, nơi gìn giữ và lan tỏa giá trị của những tài liệu, góp phần khẳng định vai trò, ý nghĩa của ngành Lưu trữ trong sự nghiệp xây dựng và phát triển tỉnh Sơn La.

Trung tâm Lưu trữ Lịch sử tỉnh Sơn La

Trong giai đoạn này, tổ chức lưu trữ mới chỉ là một bộ phận nhỏ trực thuộc Phòng Hành chính - Tổ chức, Văn phòng UBND tỉnh. Dù còn nhiều hạn chế về điều kiện vật chất và tổ chức, song đây chính là nền móng quan trọng, đặt cơ sở cho sự hình thành một cơ quan lưu trữ chuyên trách sau này.

Giai đoạn từ năm 1998 đến năm 2018

Năm 1988, thực hiện Chỉ thị số 726/TTg ngày 04/9/1997 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường chỉ đạo công tác lưu trữ; Thông tư số 40/1998/TT-TCCP ngày 24/01/1998 của Ban Tổ chức cán bộ Chính phủ (nay là Bộ Nội vụ) hướng dẫn tổ chức lưu trữ ở cơ quan Nhà nước các cấp. UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 1478/1998/QĐ-UB ngày 06/8/1998 về việc thành lập Trung tâm Lưu trữ trực thuộc Văn phòng UBND tỉnh.

Năm 2000, bộ phận Công nghệ thông tin thuộc Phòng Hành chính - Quản trị thuộc Văn phòng UBND tỉnh được sáp nhập với Trung tâm Lưu trữ và đơn vị này được đổi tên thành Trung tâm Lưu trữ và Công nghệ thông tin theo Quyết định số 880/2000/QĐ-UB ngày 22/5/2000 của UBND tỉnh.

Năm 2004, thực hiện Nghị định số 111/2004/NĐ-CP ngày 08/4/2004 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Pháp lệnh lưu trữ quốc gia và Nghị định số 110/2004/NĐ-CP ngày 08/4/2004 của Chính phủ về công tác văn thư, Trung tâm Lưu trữ được tái lập theo Quyết định số 104/2004/QĐ-UB ngày 31/8/2004 của UBND tỉnh Sơn La về việc kiện toàn tổ chức bộ máy Trung tâm Lưu trữ tỉnh Sơn La.

Năm 2008, thực hiện Thông tư số 04/2008/TT-BNV ngày 04/6/2008 của Bộ Nội vụ về việc hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Sở Nội vụ, phòng Nội vụ thuộc UBND cấp tỉnh, cấp huyện; UBND tỉnh ban hành Quyết định số 20/2008/QĐ-UBND ngày 11/11/2008 về việc quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức Sở Nội vụ tỉnh Sơn La và Quyết định số 1317/QĐ-UBND ngày 19/5/2009 về việc chuyển Trung tâm Lưu trữ từ trực thuộc Văn phòng UBND tỉnh về trực thuộc Sở Nội vụ.

          Năm 2010, thực hiện Thông tư số 02/2010/TT-BNV ngày 28/4/2010 của Bộ Nội vụ hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức của tổ chức Văn thư, Lưu trữ Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và UBND các cấp, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 3152/QĐ-UBND ngày 10/12/2010 về việc thành lập Chi cục Văn thư - Lưu trữ trực thuộc Sở Nội vụ, trên cơ sở hợp nhất Phòng Quản lý Văn thư, Lưu trữ và Trung tâm lưu trữ. Chi cục Văn thư - Lưu trữ có chức năng tham mưu giúp Giám đốc Sở Nội vụ quản lý nhà nước về công tác văn thư, lưu trữ trên địa bàn tỉnh; trực tiếp quản lý tài liệu lưu trữ lịch sử và thực hiện các dịch vụ lưu trữ theo quy định của pháp luật.

Năm 2015, thực hiện Thông tư số 15/2014/TT-BNV ngày 31/10/2014 của Bộ Nội vụ hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Sở Nội vụ thuộc UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, phòng Nội vụ thuộc UBND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 916/QĐ-UBND ngày 06/5/2015 về việc quy định cơ cấu tổ chức của Chi cục Văn thư - Lưu trữ thuộc Sở Nội vụ tỉnh Sơn La; đồng thời ban hành Quyết định số 917/QĐ-UBND ngày 06/5/2015 về việc thành lập Trung tâm Lưu trữ lịch sử. Trung tâm có con dấu, tài khoản riêng và tư cách pháp nhân độc lập, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các hoạt động lưu trữ một cách chủ động, chuyên nghiệp và hiệu quả hơn.

Giai đoạn từ năm 2018 đến nay

Ngày 16/10/2018, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2648/QĐ-UBND về việc sắp xếp, củng cố Trung tâm Lưu trữ lịch sử.

Năm 2021, thực hiện Thông tư số 05/2021/TT-BNV của Bộ Nội vụ về việc hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Sở Nội vụ thuộc UBND cấp tỉnh và phòng Nội vụ thuộc UBND cấp huyện, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 41/2021/QĐ-UBND, xác định Trung tâm là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở Nội vụ. Ngày 19/11/2021, Chủ tịch UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2840/QĐ-UBND quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Trung tâm.

Nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn và định hướng quản lý nhà nước trong giai đoạn mới, UBND tỉnh đã triển khai việc sắp xếp, tổ chức lại bộ máy hành chính; trong đó, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội được sáp nhập vào Sở Nội vụ. Ngày 26/02/2025, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 16/2025/QĐ-UBND về việc quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Sở Nội vụ. Trên cơ sở đó, ngày 19/3/2025, Chủ tịch UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 609/QĐ-UBND về việc quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức Trung tâm Lưu trữ lịch sử trực thuộc Sở Nội vụ (thay thế Quyết định số 2840/QĐ-UBND ngày 19/11/2021 của Chủ tịch UBND tỉnh).

Thực hiện Thông tư số 10/2025/TT-BNV ngày 19/6/2025 của Bộ Nội vụ hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Sở Nội vụ thuộc UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và lĩnh vực nội vụ của phòng chuyên môn thuộc UBND xã, phường, đặc khu thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, ngày 01/5/2025 UBND tỉnh ban hành Quyết định số 60/2025/QĐ-UBND về việc quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Sở Nội vụ tỉnh Sơn La (thay thế Quyết định số 16/2025/QĐ-UBND ngày về việc Quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Sở Nội vụ). Trên cơ sở đó, ngày 17/8/2025 UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2061/QĐ-UBND về việc Quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức Trung tâm Lưu trữ lịch sử trực thuộc Sở Nội vụ (thay thế Quyết định số 609/QĐ-UBND Quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức Trung tâm Lưu trữ lịch sử trực thuộc Sở Nội vụ). Đây là văn bản pháp lý mới nhất, một lần nữa khẳng định rõ vai trò, vị trí của Trung tâm trong hệ thống đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện phục vụ nhiệm vụ quản lý nhà nước, đồng thời tạo hành lang pháp lý để Trung tâm đẩy mạnh số hóa tài liệu và phát huy hơn nữa giá trị tài liệu lưu trữ lịch sử, góp phần phục vụ xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Sơn La trong giai đoạn mới.

Hiện nay, Trung tâm Lưu trữ lịch sử hiện đang bảo quản một khối lượng tài liệu phong phú, có giá trị lâu dài về mặt lịch sử, pháp lý và thực tiễn. Khối tài liệu phản ánh sinh động tiến trình phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh và công tác xây dựng hệ thống chính trị tỉnh Sơn La qua nhiều thời kỳ, với 57 phông tài liệu, 17.574 cặp (hộp), 79.887 hồ sơ, tương đương 2.215.3 mét giá tài liệu, thời gian của tài liệu từ năm 1962 đến năm 2025. Đây là khối tài liệu được hình thành từ hoạt động của các cơ quan chính quyền, đoàn thể, tổ chức xã hội và các đơn vị sự nghiệp trên địa bàn tỉnh, có ý nghĩa quan trọng trong việc nghiên cứu, xác minh thông tin, phục vụ công tác xây dựng chính sách, cũng như giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ hôm nay và mai sau.

Trung tâm Lưu trữ lịch sử tỉnh Sơn La với vai trò “ngôi nhà ký ức” của tỉnh, Trung tâm không ngừng nỗ lực để gìn giữ và phát huy giá trị lịch sử của tài liệu lưu trữ, đưa lịch sử đến gần hơn với cộng đồng, phục vụ thiết thực cho sự nghiệp xây dựng và phát triển tỉnh Sơn La ngày càng văn minh, giàu đẹp./.

Dưới đây là một số văn bản tài liệu, phần nào phản ánh quá trình hình thành và phát triển của Trung tâm Lưu trữ lịch sử tỉnh Sơn La

Lò Thị Hải Yến - TTLTLS