KỶ NIỆM 80 NĂM NGÀY LƯU TRỮ VIỆT NAM (03/01/1946 - 03/01/2026)

Ngay từ những ngày đầu giành được độc lập, Đảng và Nhà nước ta đã sớm nhận thức sâu sắc vai trò đặc biệt quan trọng của tài liệu lưu trữ đối với công cuộc kiến thiết quốc gia. Ngày 08/9/1945, Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã thành lập Nha Lưu trữ Công văn và Thư viện toàn quốc - đặt nền móng đầu tiên cho hệ thống lưu trữ cách mạng Việt Nam.

Trong bối cảnh sau Cách mạng Tháng Tám, khi tình trạng tiêu hủy, mua bán hồ sơ, tài liệu của chế độ cũ diễn ra phổ biến, ngày 03/01/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký ban hành Thông đạt số 1-C/VP gửi các Bộ trưởng Chính phủ lâm thời, yêu cầu nghiêm cấm việc hủy hoại tài liệu, đồng thời khẳng định trách nhiệm của Nhà nước và toàn xã hội trong việc gìn giữ, bảo vệ hồ sơ, tài liệu.

Thông đạt 1-C/VP ngày 03/01/1946 của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Nguồn: Sưu tầm

Thông đạt nêu rõ:“…Hành động tự tiện hủy bỏ hay bán công văn, hồ sơ cũ là phá hoại, vì có thể làm mất những tài liệu có giá trị đặc biệt về phương diện kiến thiết quốc gia…”

Đây là văn kiện chỉ đạo đầu tiên của Nhà nước ta về công tác lưu trữ, thể hiện tầm nhìn chiến lược, tư duy sâu sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với giá trị của tài liệu lưu trữ ngay từ buổi đầu lập nước. Thông đạt không chỉ ngăn chặn tình trạng thất lạc tài liệu, mà còn đặt nền tảng tư tưởng cho việc xác lập tài liệu lưu trữ là tài sản của quốc gia, của nhân dân, cần được bảo vệ nghiêm ngặt và sử dụng hiệu quả.

Tiếp nối dòng chảy đó, ngày 04/9/1962, Hội đồng Chính phủ ban hành Nghị định số 102-CP thành lập Cục Lưu trữ trực thuộc Phủ Thủ tướng – cơ quan quản lý thống nhất công tác lưu trữ trên phạm vi cả nước. Đến ngày 11/12/1982, Pháp lệnh Bảo vệ tài liệu lưu trữ quốc gia được ban hành, lần đầu tiên thể chế hóa đầy đủ các quan điểm, nguyên tắc chỉ đạo của Đảng và Nhà nước đối với công tác lưu trữ bằng một văn bản pháp luật, đánh dấu bước phát triển vượt bậc của ngành.

Nhằm phát huy truyền thống và khẳng định vị trí của ngành Lưu trữ trong đời sống xã hội, năm 2007, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1229/QĐ-TTg, chính thức lấy ngày 03/01 hằng năm là “Ngày Lưu trữ Việt Nam”. Việc lựa chọn ngày 03/01 gắn với Thông đạt lịch sử của Chủ tịch Hồ Chí Minh mang ý nghĩa sâu sắc cả về lý luận và thực tiễn, thể hiện sự kế thừa và phát triển liên tục của tư duy quản lý lưu trữ trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Đặc biệt, ngày 21/6/2024, Quốc hội đã thông qua Luật Lưu trữ (sửa đổi), trong đó luật hóa Ngày Lưu trữ Việt Nam (03/01) tại Điều 6. Đây là bước phát triển mới, khẳng định rõ nét vai trò của công tác lưu trữ không chỉ trong việc gìn giữ quá khứ, mà còn trong việc phát huy giá trị tài liệu, phục vụ hiện tại và định hướng tương lai, đáp ứng yêu cầu xây dựng Chính phủ số, xã hội số.

Ngày 21/6/2024, Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Lưu trữ (sửa đổi).
Nguồn: Sưu tầm

Trải qua 80 năm xây dựng và trưởng thành, ngành Lưu trữ Việt Nam không ngừng lớn mạnh về tổ chức, pháp lý, nghiệp vụ và đội ngũ cán bộ. Công tác bảo quản an toàn tài liệu, đặc biệt là tài liệu có giá trị lịch sử, tài liệu phục vụ bảo vệ chủ quyền quốc gia, đã và đang được triển khai ngày càng đồng bộ, hiệu quả. Những đóng góp thầm lặng của đội ngũ cán bộ lưu trữ đã góp phần quan trọng vào thành tựu chung của đất nước và ngày càng được Đảng, Nhà nước và xã hội ghi nhận, trân trọng.

Kỷ niệm 80 năm Ngày Lưu trữ Việt Nam (03/01), ngành Lưu trữ tỉnh Sơn La tiếp tục khẳng định vai trò là nơi gìn giữ ký ức lịch sử của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân các dân tộc trong tỉnh. Trước yêu cầu sắp xếp tổ chức bộ máy, kết thúc hoạt động cấp huyện và xây dựng chính quyền địa phương hai cấp, công tác lưu trữ càng có ý nghĩa đặc biệt trong việc bảo đảm tài liệu được quản lý tập trung, an toàn và phát huy hiệu quả. Phát huy truyền thống vẻ vang của ngành, Trung tâm Lưu trữ lịch sử tỉnh Sơn La quyết tâm đổi mới, nâng cao chất lượng công tác lưu trữ, để mỗi tài liệu được bảo quản hôm nay tiếp tục trở thành nền tảng tri thức vững chắc cho sự phát triển bền vững của tỉnh trong tương lai./.

        Trung tâm Lưu trữ lịch sử tỉnh Sơn La