Thủ tướng Võ Văn Kiệt - Con người và sự nghiệp qua tài liệu lưu trữ

Thủ tướng Võ Văn Kiệt (23/11/1922-11/6/2008) là một nhà hoạt động chính trị, nhà lãnh đạo tiêu biểu của cách mạng Việt Nam. Ông tên thật là Phan Văn Hòa (bí danh Sau Dân), trong một gia đình nông dân ở xã Trung Hiệp, huyện Vũng Liêm, tỉnh Cửu Long (nay là tỉnh Vĩnh Long).

     Ông tham gia cách mạng từ năm 1938. Năm 1939, ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương, hoạt động trong phong trào thanh niên phản đế, là Bí thư Chi bộ, huyện ủy viên và tham gia cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ ở Vũng Liêm.

     70 năm hoạt động cách mạng, ở những địa phương khác nhau, ông đảm nhiệm nhiều cương vị lãnh đạo cách mạng quan trọng: Phó Bí thư Tỉnh ủy Rạch Giá, Phó Bí thư rồi Bí thư Tỉnh Ủy Bạc Liêu, Bí thư Khu ủy Khu Sài Gòn - Gia Định; năm 1960, ông được bầu là Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng; là Ủy viên Trung ương Cục miền Nam, Bí thư Khu ủy Khu Sài Gòn - Gia Định, sau đó là Bí thư Khu ủy Khu 9 (Khu Tây Nam Bộ); năm 1972 và tại các kỳ Đại hội của Đảng lần thứ IV, V, VI, VII, VIII ông được bầu làm Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, là Bí thư Tỉnh ủy Thành phố Hồ Chí Minh; Ông được Quốc hội cử là Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng kiêm Chủ nhiệm Ủy ban Kế hoạch Nhà nước; năm 1987, ông được cử giữ chức Phó Chủ tịch thứ nhất Hội đồng Bộ trưởng. Năm 1991, ông được bầu giữ chức Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ông đã có những đóng góp to lớn và để lại dấu ấn quan trọng, cống hiến cho sự nghiệp cách mạng, xây dựng và phát triển đất nước và trong lòng nhân dân Việt Nam các thời kỳ, đặc biệt vai trò của ông trong thời kỳ đổi mới.

     Tài liệu lưu trữ nghiên cứu về ông trên những cương vị hoạt động, lãnh đạo cách mạng Việt Nam khác nhau, phong phú, đa dạng, trong đó, khối tài liệu hành chính chiếm một khối lượng lớn, thuộc các phông: Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội, Phủ Thủ tướng, Chủ tịch nước/ Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Chính phủ, Ban Tổ chức - Cán bộ Chính phủ, Thanh tra Nhà nước, Ủy ban Kế hoạch Nhà nước, Bộ Kế hoạch và đầu tư, Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Nông nghiệp và Công nghiệp thực phẩm, Bộ Thủy lợi, Bộ Thủy sản, Bộ Tư pháp, Tổng cục Dầu khí, Bộ Thương mại/Bộ Thương Mại và Du lịch, Bộ Ngoại thương, Cục dự trữ Quốc gia, Bộ Văn hóa - Thông tin, Bộ Giáo dục, Công trình Hệ thống Tải điện 500KV Bắc - Nam, Ban điều tra hậu quả chiến tranh xâm lược - Bộ Lao động thương binh và xã hội,… và trong phông tài liệu cá nhân GS.VS.TSKH Nguyễn Duy Quý… Bên cạnh đó, Trung tâm Lưu trữ quốc gia III cũng vinh dự bảo quản khối tài liệu ảnh về Thủ tướng Võ Văn Kiệt qua các thời kỳ, trong đó, đặc biệt, Trung tâm hiện đang bảo quản hơn 700 hình ảnh do Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Ngô Minh Đạo ghi lại về những hoạt động của ông Võ Văn Kiệt trên cương vị Thủ tướng Chính phủ thời kỳ 1991-1997.

     Những tài liệu, hình ảnh, tư liệu về Thủ tướng Võ Văn Kiệt bảo quản tại Trung tâm là những bản gốc, bản chính, có độ tin cậy, chính xác tuyệt đối. Trong số đó, nhiều tài liệu có bút tích, bút phê ý kiến chỉ đạo, quan điểm và tư tưởng của Thủ tướng trong hoạt động, chỉ đạo điều hành hoạt động của Chính phủ, của Nhà nước đối với các lĩnh vực, các ngành, thể hiện ở các nhóm nội dung:

     - Nhóm tài liệu về tiểu sử: như các bản tóm tắt tiểu sử,  hồ sơ về việc bổ nhiệm, các Quyết định nhân sự, Bản kiểm điểm, bài viết của các tác giả viết về cá nhân Thủ tướng đăng trên sách báo, tạp chí… có giá trị, ý nghĩa quan trọng phục vụ nghiên cứu tài liệu về cuộc đời, sự nghiệp của Thủ tướng.

     - Tài liệu về hoạt động, lãnh đạo, chỉ đạo của Thủ tướng trong lĩnh vực đối nội, xây dựng và phát triển đất nước về kinh tế nông nghiệp, công nghiệp, giao thông vận tải, văn hóa, giáo dục…

     Đây là nhóm tài liệu chiếm tỷ lệ lớn trong đó, nhiều tài liệu thể hiện về việc chủ trì, chỉ đạo, tham dự của Thủ tướng tại cuộc họp, Hội nghị có sự hoặc các hoạt động, các chuyến thăm, khảo sát, làm việc tại các địa phương, đơn vị các ngành, như: Phát biểu của Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt tại Hội nghị lần 6, Ban Chấp hành TW Đảng khoá 5 từ ngày 03 đến 10 tháng 7 năm 1984; Báo cáo của Hội đồng Bộ trưởng về phương hướng, nhiệm vụ, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 1985 do đồng chí Võ Văn Kiệt trình bày tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khoá VII, năm 1984; Bài nói, Bài phát biểu của Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt tại Hội nghị cải tạo công thương nghiệp tư doanh và công thương nghiệp khu vực miền Nam, năm 1985; Lược ghi bài phát biểu của Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt tại Hội nghị tổng kết ngành Dự trữ nhà nước năm 1987; Bài phát biểu của Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt tại Hà Nội tổng kết công tác năm 1988 của ngành Trọng tài kinh tế tại Hà Nội ngày 6, 7, 8/6/1988; Thông báo ý kiến kết luận của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt tại Hội nghị bàn về đẩy mạnh khai thác vùng tứ giác Long Xuyên năm 1992 (có liên quan đến công tác thủy lợi); Hồ sơ về một số ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt liên quan đến việc xây dựng đường dây tải điện 500 KV Bắc - Nam năm 1992; Thông báo kết luận của Thủ tướng Võ Văn Kiệt trong buổi làm việc với lãnh đạo Bộ Công nghiệp nhẹ năm 1993; Thông báo ý kiến của Thủ tướng Chính phủ Võ Văn Kiệt tại cuộc họp ngành dầu khí Việt Nam năm 1994, báo cáo của Thủ tướng Võ Văn Kiệt về chống tham nhũng, chống lãng phí của công và huy động sức dân,…   

     Nhóm tài liệu này là nguồn thông tin tài liệu hết sức tin cậy phục vụ nghiên cứu về tình hình kinh tế, chính trị, xã hội của đất nước qua các thời kỳ. Đặc biệt tình hình, biện pháp giải quyết và phát triển lương thực, về vấn đề giá - lương - tiền những năm tiền đổi mới, về phân bố lực lượng sản xuất và phân vùng quy hoạch toàn quốc lần thứ II năm 1984, về tiềm năng phát triển các ngành kinh tế nông - lâm nghiệp của các địa phương, về hoạt động cải tạo công, thương nghiệp tư doanh khu vực miền Nam, về sản xuất mùa vụ ở Đồng bằng sông Cửu Long, về khai thác, phát triển dầu khí, về tình hình bão lụt và khắc phục hậu quả thiên tai…

     Dấu ấn Thủ tướng Võ Văn Kiệt thực sự ghi đậm trong đời sống kinh tế, xã hội của đất nước thời kỳ đầu đổi mới, gắn với nhiều công trình kinh tế xã hội trọng điểm của đất nước, đó là hệ thống lưới điện Đường dây 500KV Bắc - Nam mang ánh sáng đến mọi nhà trên khắp các miền của tổ quốc, là tuyến đường Hồ Chí Minh nối liền hai miền Nam Bắc, là những công trình thay nước, đưa nước ngọt về với đồng bằng sông Cửu Long…

     Nhiều tài liệu, hình ảnh thực sự ấn tượng về những tháng ngày ông làm việc trong những hoàn cảnh khác nhau, trong cái nắng gió miền Trung, trong mênh mông nước của đồng bằng sông Cửu Long… càng thêm ấn tượng về tấm gương đạo đức, về nghị lực, sức sáng tạo và đóng góp của ông - Thủ tướng,  nhà lãnh đạo mà lời nói luôn đi đôi với việc làm, luôn đổi mới, hăng hái, say mê, quyết liệt.

       - Nhóm hồ sơ, tài liệu về hoạt động, lãnh đạo, chỉ đạo của Thủ tướng trong lĩnh vực đối ngoại, gồm tài liệu về các chuyến công tác của Thủ tướng ở nước ngoài, về các cuộc gặp gỡ, kết nối ngoại giao, tiếp các đoàn khách, tài liệu về việc Thủ tướng tiếp lãnh đạo các nước đến Việt Nam, như: Báo cáo về chuyến đi thăm Lào của đoàn đại biểu Ủy ban Kế hoạch Nhà nước do Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt dẫn đầu từ ngày 02 đến 13 tháng 5 năm 1983, năm 1983; Hồ sơ về việc đồng chí Võ Văn Kiệt làm việc với Đoàn chuyên gia Liên Xô, năm 1983, thăm các nước Tây Âu và Cu ba năm 1993, chương trình đối ngoại năm 1994, về hoạt động thăm và làm việc tại nước ngoài năm 1994…

     Những tài liệu này góp phần phục vụ nghiên cứu về chính sách, đường lối đối ngoại của Việt Nam, về đường lối đổi mới đất nước trên lĩnh vực ngoại giao, thúc đẩy quan hệ hợp tác với các nước và nâng cao vai trò, vị trí của Việt Nam trên trường quốc tế.

     - Nhóm hồ sơ, tài liệu là những thư từ trao đổi của cá nhân với các cơ quan, cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước: Thư của Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt gửi các đồng chí và các em thanh niên xung phong thành phố Hồ Chí Minh, năm 1986; Thư của các cá nhân, nhân dân gửi Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt, năm 1988; Thư của Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt về việc sơ kết công tác cải tạo và quản lý thị trường năm 1985; Thư của Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt gửi Hội nghị tổng kết công tác tổ chức cán bộ hệ thống chính quyền toàn quốc năm 1989 và bàn nhiệm vụ năm 1990; Thư công tác của Thủ tướng Võ Văn Kiệt gửi cho các đơn vị, cá nhân năm 1997, công nhân đường dây 500KV…

     Thành phần, nội dung và số lượng tài liệu về Thủ tướng Võ Văn Kiệt bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia III là nguồn tài liệu lưu trữ hết sức chân thực, có giá trị, ý nghĩa trên nhiều phương diện, là những minh chứng tin cậy, chân thực nghiên cứu về cuộc đời và sự nghiệp của Thủ tướng, về những đóng góp, cống hiến của Thủ tướng trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, một nhà lãnh đạo vì nước vì dân, phụng sự cách mạng, là người dám nghĩ, dám làm. Đặc biệt, vai trò lãnh đạo của ông được ghi dấu ấn trong thời kỳ đất nước bước vào thời kỳ đổi mới, đặt nền móng góp phần tạo nên những bước đột phá cho sự đổi thay của đất nước và trong đời sống của nhân dân qua những quyết sách, biện pháp, cách làm mới, sáng tạo, đổi mới. 

     Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Thủ tướng, chúng tôi xin được tỏ lòng tri ân, và xin giới thiệu đến các nhà nghiên cứu, độc giả về nguồn tài liệu của Thủ tướng và liên quan đến Thủ tướng bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia III góp phần tái hiện về công lao, đóng góp của Thủ tướng trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc, phục vụ nghiên cứu và giáo dục truyền thống lịch sử của dân tộc cũng như phục vụ sự nghiệp xây dựng bảo vệ Tổ quốc./.